در این مطلب می خواهیم به شانه و تراکم فرش کودک بپردازیم ولی اول با هم یاد میگیریم که شانه و تراکم به چه معناست. در ادامه این مفاهیم را با هم یاد میگیریم و شانه و تراکم فرش کودک را مورد بررسی قرار می دهیم.
بیشتر مواقع در هنگام خرید فرش، شانه و تراکم را از زبان فروشنده ها می شنویم ولی ممکن است معنای آن ها را به درستی ندانیم. شانه و تراکم فرش به چه معناست و اصلا چه مزیتی محسوب می شود؟ شانه و تراکم فرش کودک چه اهمیتی دارد؟
معرفی نخ‌های تار، پود و نخ خاب در فرش
شاید دار قالی را از نزدیک یا تصویری از آن را دیده باشید، اگر توجه کرده باشید می بینید که نخ های سفیدی به صورت عمودی و از بالا به پایین کشیده شده اند. به این نخ ها تار گفته می شود و به نخ هایی که به صورت گره به گره توسط قالیباف بر تار ها بافته می شود، نخ خاب می گویند.
همانطور که می دانید در قالی های دستباف، قالی باف ها نخ هایی از جنس ابریشم یا پشم استفاده می کنند و گره به گره روی تار ها می بافند. نخ خاب همان چیزیست که در زمان راه رفتن روی فرش، در زیر پا آن را احساس می کنیم.
بعد از هر ردیف بافت در عرض فرش، قالیباف یکی یا دو نخ از بین تارها بصورت افقی رد می کند و بعد به سراغ بافت رج بعدی میرود که به آن پود می گویند. پس پود، به نخی گفته می شود که بصورت افقی در حد فاصل ردیف های مختلف گره قرار می گیرد.
پس متوجه شدیم که هر فرش از سه نوع نخ با نام تار، پود و خاب تشکیل شده. در فرش های ماشینی این نخ ها بصورت مکانیزه و با استفاده از ماشین های فرش بافی به هم گره می خوردند. ولی با این تفاوت که نخ های مورد استفاده در فرش های ماشینی با نخ های فرش دستبافت باهم متفاوت هستند. برای مثال در فرش های ماشینی اصولا از الیاف مصنوعی مانند پلی استر، پلی پروپلین یا اکلیریک استفاده می شود.
تعریف شانه و تراکم در فرش
همانطور که گفتیم، فرش از گره خوردن الیاف خاب به دور تارها بافته می شود و به تعداد گره هایی که در هر متر از عرض فرش بافته می شود، شانه می گویند.
برای مثال فرش ۷۰۰ شانه یعنی چه؟
وقتی می گوییم این فرش ۷۰۰ شانه است، به این معناست که در هر متر از عرض این فرش، ۷۰۰ بار الیاف خاب دور تارها گره خورده است یا می گوییم این فرش ۱۲۰۰ شانه است، یعنی در هر یک متر از عرض این فرش ۱۲۰۰ گره وجود دارد.
حال تراکم را هم همینطور محاسبه می کنیم با این تفاوت که تراکم به تعداد گره های الیاف خاب در طول فرش است. برای مثال اگر تراکم فرشی ۲۵۵۰ است یعنی، در هر متر طول فرش ۲۵۵۰ گره وجود دارد.
حال شانه و تراکم در طرح و نقش فرش چه تاثیری دارد؟
باید بگویم که شانه فرش در ضخامت و همینطور نقش فرش تاثیر گذار است.همانطور که پیش تر گفته شد، هرچه عدد شانه فرش بیشتر باشد به این معناست که تعداد گره های الیاف خاب در عرض فرش بیشتر است، پس هر فرش با شانه ی بیشتر، نقش و طرح ریزتر و ظریفی دارد.
حالا متوجه می شویم که اگر شانه فرش کمتر باشد، ظرافت در طرح و نقش آن هم کمتر است. به همین دلیل فرش هایی که شانه بالاتری دارند بخاطر ریز نقش بودن آن ها شباهت زیادی به فرش های دستباف دارند که به آن ها فرش دستباف گونه می گویند.
حالا باید به این نکته هم توجه کنیم، شانه ی فرش با ضخامت فرش رابطه ی عکس دارد. یعنی هرچه شانه فرش کمتر باشد، ضخامت فرش بیشتر است و همینطور بالعکس.
حال سوال این است چرا شانه فرش و ضخامت فرش رابطه ی عکس دارند؟
با توجه به تعاریفی که داشتیم، هرچه شانه بیشتر باشد، الیاف خاب به هم نزدیک تر و فشرده تر هستند. پس در این فرش ها ناگزیریم که الیاف خاب با طول کمتری داشته باشیم، چون اگر الیاف خاب از یک حدی بیشتر باشد نقش فرش به هم می خورد. درست مانند گندم زاری که اگر زیاد رشد کنند روی هم می افتند.
اما فرش هایی که شانه کمتری دارند می توانند الیاف خاب بلندتری داشته باشند، چون گره ها با فاصله بیشتری وجود دارد. به همین دلیل فرش ها با شانه بیشتر دارای ضخامت کمتری هستند.
در اینجا ارتفاع استاندارد نخ خاب را برای فرش‌هایی با شانه‌های مختلف برای شما آوردیم:
🔸فرش ۵۰۰ شانه، ارتفاع نخ خاب ۱۲.۵ میلیمتر
🔸فرش ۷۰۰ شانه، ارتفاع نخ ۱۱ میلی متر
🔸فرش ۱۰۰۰ شانه، ارتفاع نخ خاب ۹.۵ میلیمتر
🔸فرش ۱۲۰۰ شانه، ارتفاع نخ خاب ۸ میلیمتر
🔸فرش ۱۵۰۰ شانه، ارتفاع نخ خاب ۶ میلیمتر
🔸فرش های ۱۰۰۰ شانه و ۱۲۰۰ شانه ابریشم‌گونه، ارتفاع نخ ۵ الی ۶ میلیمتر